Alles over de oorzaken, symptomen en behandeling.
Longkanker is een van de meest voorkomende soorten kanker in Nederland en België. Het ontstaat als cellen in een long zich op ongecontroleerde wijze vermenigvuldigen tot een kwaadaardig gezwel (tumor). De ziekte wordt vaak in een laat stadium ontdekt: er zijn dan al uitzaaiingen in de lymfeklieren, de andere long of zelfs in andere organen. De klachten zijn in het begin niet of nauwelijks aanwezig en uiten zich pas na verloop van tijd.
In deze blog geven we uitgebreid antwoord op de vraag: wat is longkanker?
In Nederland krijgen zo’n 13.800 mensen per jaar de diagnose longkanker. Meer mannen dan vrouwen lijden aan de ziekte, en de meeste patiënten zijn boven de 60 jaar. Roken is en blijft een belangrijke oorzaak van longkanker. In Nederland en België komt de ziekte relatief veel voor – zeker in vergelijking tot andere EU-lidstaten.
Dat roken een veel voorkomende oorzaak van longkanker is, is bij veel mensen wel bekend. Maar wist u dat ook luchtvervuiling en asbest de ziekte kunnen veroorzaken? Hieronder zetten we de risicofactoren en oorzaken van longkanker op een rijtje:
De belangrijkste oorzaken van longkanker
- Roken (meest voorkomende oorzaak)
- Meeroken
- Luchtvervuiling (fijnstof)
- Ioniserende straling (zoals radon)
- Schadelijke stoffen (zoals asbest)
- Genetische factoren
- Andere longziekten
Een combinatie van bovenstaande factoren komt ook voor. Als u in uw leven aan meerdere risicofactoren bent blootgesteld heeft u een grotere kans om longkanker te ontwikkelen.
"Longkanker in 90 seconden" (bron: Roche)
"Wat zijn de symptomen van longkanker" (bron: Kanker.nl)
Longkanker kan ook samengaan met andere longziektes, bijvoorbeeld met COPD. Uit onderzoek blijkt zelfs dat COPD-patiënten een verhoogd risico op longkanker hebben. Roken is een belangrijke oorzaak van beide ziektes. Wanneer iemand aan COPD en longkanker samen lijdt, dan heeft dat een enorme impact. Niet alleen de longfunctie en kwaliteit van leven zijn een stuk lager: ook de levensverwachting is korter.
Om antwoord te geven op de vraag wat is longkanker? is het belangrijk om de symptomen te herkennen. Longkanker geeft namelijk diverse klachten en soms ook pijn. De meeste mensen gaan pas naar de dokter op het moment dat zij klachten krijgen of daar al een tijdje mee rondlopen. Helaas is de kanker dan al vaak in een vergevorderd stadium. Het is van groot belang dat u naar de dokter gaat bij klachten of als u het niet vertrouwt: hoe eerder u er bij bent, hoe beter. Onderstaande symptomen zijn veelvoorkomend bij longkanker:
- Hardnekkige prikkelhoest die minstens 10 weken aanhoudt
- Bloed in opgehoest slijm
- Luchtwegontstekingen die niet overgaan, ook niet na het toedienen van antibiotica
- Kortademigheid
- Meer slijm
- Hoofdpijn
- Overgeven
- Veranderende lichaamsgeur
- Heesheid (zonder keelpijn)
- Pijn op de borst
- Stemverandering
- Zwelling in gezicht of nek
- Slechte(re) conditie die zich uit in vermoeidheid, gewichtsverlies en weinig eetlust
De primaire longtumor kan op verschillende plaatsen worden aangetroffen: in de long zelf (bijvoorbeeld bij de longblaasjes) of juist dichtbij de luchtpijp. De grootte en plaats van de tumor bepalen de ernst van de klachten bij longkanker. Veel voorkomende klachten bij uitgezaaide longkanker zijn hoofdpijn, duizeligheid, een doof gevoel en buikpijn. Een deel van bovenstaande symptomen komt ook voor bij andere (long)ziektes. Daarnaast kunnen ze een bijwerking zijn van behandelingen tegen deze ziektes.
Er bestaan verschillende soorten longkanker, die elk een eigen verloop hebben. Ook de behandeling verschilt per type. We kunnen grofweg 2 soorten onderscheiden: niet-kleincellige longkanker en kleincellige longkanker. Niet-kleincellige longkanker komt het meeste voor: ruim 80% van de patiënten met longkanker lijdt aan deze vorm. Kleincellige longkanker komt minder voor. Bij dit type delen cellen zich heel snel. De kanker zaait dan eerder uit naar de lymfeklieren en andere organen zoals de hersenen, de lever en de botten.
Bij niet-kleincellige longkanker onderscheiden we 4 stadia:
- Stadium I: een primaire tumor is aanwezig in 1 long.
- Stadium II: er bevinden zich uitzaaiingen in de lymfeklieren.
- Stadium III:
IIIa: er bevinden zich uitzaaiingen in de lymfeklieren tussen de longen.
IIIb/c: er bevinden zich (ook) uitzaaiingen in de lymfeklieren in de andere long of boven het sleutelbeen.
- Stadium IV: er bevinden zich uitzaaiingen in andere organen (bijvoorbeeld de hersenen, botten, bijnieren en lever). De kwaadaardige kankercellen verplaatsen zich dan via de lymfeklieren en bloedbaan naar andere organen in het lichaam. Stadium IV is het laatste stadium, met de kortste levensverwachting.
Bij kleincellige longkanker zijn er 2 stadia:
- Het beperkte stadium: de tumor beperkt zich tot 1 long en 1 helft van de borst.
- Het uitgebreide stadium: de tumor is al uitgezaaid naar de tweede long, naar de borstwand of naar andere organen.
“In Nederland en België komt longkanker relatief veel voor – zeker in vergelijking tot andere EU-lidstaten.”
Als longkanker in een vroeg stadium wordt ontdekt is de ziekte nog te genezen. Medische controle blijft echter noodzakelijk om in de gaten te houden dat de ziekte niet terugkomt. Bij uitzaaiingen is het helaas niet mogelijk om van de ziekte te genezen. Een behandeling is dan gericht op het remmen van de ziekte en het bestrijden van klachten. Dit wordt ook wel een ‘palliatieve behandeling’ genoemd. In het algemeen kunnen we stellen: hoe verder iemand in de ziekte zit, hoe korter de levensverwachting is. Daarnaast is de levensverwachting van mensen met kleincellige longkanker korter dan van mensen met niet-kleincellige longkanker. De levensverwachting verschilt sterk per patiënt. De prognose voor longkankerpatiënten die niet of nauwelijks gerookt hebben is vaak beter dan bij patiënten die dat wel gedaan hebben.
Video over leven met longkanker (bron: Catharina Ziekenhuis)
Video over de behandeling bij longkanker (bron: Longkanker Nederland)
Niet-kleincellige longkanker is beter te behandelen dan kleincellige longkanker. De volgende behandelingen komen veel voor:
- Operatie: de tumor en het omringende longweefsel worden verwijderd. Soms wordt een deel van de long of zelfs een hele long weggehaald.
- Bestraling (radiotherapie): de tumor en de lymfeknopen die aan de tumor grenzen worden bestraald met als doel genezing of vermindering van klachten.
- Chemotherapie: behandeling met geneesmiddelen (als er uitzaaiingen zijn ontdekt).
- Immunotherapie: het afweersysteem wordt ingeschakeld om kankercellen te vernietigen.
- Doelgerichte therapie: als er mutaties zijn in de genen.
Soms kiest de behandelend arts voor een combinatie van bovenstaande behandelingen bij niet-kleincellige longkanker. Kleincellige longkanker verspreidt zich heel snel en is meestal al uitgezaaid wanneer de klachten komen. Voor dit type longkanker wordt vaak chemotherapie ingezet, soms ook bestraling. U bent niet verplicht om u voor kanker te laten behandelen. Pijnbestrijding alleen is ook een optie.
Longen hebben een cruciale functie: ze vervoeren namelijk zuurstof naar ons bloed. In sommige gevallen schrijft de arts zuurstoftherapie voor bij de behandeling van longkanker, vooral bij mensen die last hebben van kortademigheid, benauwdheid of een zuurstoftekort. In de praktijk gaat het hier vooral om patiënten in een vergevorderd stadium van de ziekte. Ook kan een longoperatie voor een verminderde longfunctie zorgen. Extra zuurstof heeft dan een positieve invloed op de kwaliteit van leven. Verder is zuurstoftherapie een tijdelijke oplossing bij een longontsteking.
Heeft u (onverklaarbare) klachten of gaat uw conditie plotseling achteruit? Dan is het altijd raadzaam om een bezoek aan de huisarts te brengen. De huisarts kan u doorverwijzen naar het ziekenhuis voor verder onderzoek.
